Interview Circulair Bouwen

In de transitie naar een circulaire bouweconomie zien we meer en meer Limburgse bedrijven die de stap zetten om principes van circulair bouwen te introduceren in hun bedrijf en het zo klaar te stomen voor te toekomst. Vanuit de samenwerking Boost Bouw Limburg werd het Limburgse Manifest Circulair Bouwen opgesteld. Eén van de voorlopers die dit mee ondertekenden is Group Jansen, een bouwgroep met Limburgse roots, die intussen meer dan 10 bouwbedrijven omvat. Zij specialiseerden zich de afgelopen 50 jaar in binnenafwerking en technieken. Duurzaamheid en het circulair denken zit onmiskenbaar in hun DNA.

 

Wij gingen in gesprek met Sarai Bervoets, CCO bij Group Jansen. Wij vroegen haar hoe zij dit circulaire gedachtegoed binnen Group Jansen vertalen.

Binnen Group Jansen hebben we in de loop der jaren heel wat kennis in huis gehaald. Onder de noemer ’Builders’ realiseren we de meest uiteenlopende projecten. Als hoofdaannemer organiseren en volgen we de totaalafwerking op van elk project tot in het kleinste detail. Ook het realiseren van de technieken valt daaronder. Daarnaast heb je onze ‘Makers’. Zij ontwikkelen en maken producten die we op de markt missen: van gipskarton prefabelementen tot comforteilanden en cleanroom solutions. Tenslotte ontzorgen we onze klanten met onze ‘Sustainers’. Zij staan in voor het onderhoud van de opgeleverde projecten.

Bij al deze projecten zetten we sterk in op de binnenkant, een binnenomgeving waar mensen zich goed voelen en genieten van een maximaal comfort.

Omdat wij voor de meeste van onze projecten de volledige keten in de hand hebben, kunnen wij echt wel inspelen op verschillende deelaspecten van de circulaire economie: van het hergebruiken van producten tot as-a-service-diensten.

Het begint al met het ontwikkelen van onze eigen producten of systemen in de R&D-afdeling. We trachten altijd het materiaalverbruik voor een product tot een minimum te beperken, zonder uiteraard voorbij te gaan aan de opgelegde doelstellingen voor dat product. We kiezen hierbij bewust voor de meest duurzame materialen en maken het verplaatsen of hergebruiken van het materiaal of het product zo gemakkelijk mogelijk. Een mooi voorbeeld hiervan is onze J’Clickd, een systeemwand in bamboe, bevestigd met minimalistische clipsen. Elementen zoals een klassiek metalen frame en rubbers behoren dankzij deze toepassing tot het verleden.

Een ander voorbeeld van circulair denken zijn onze cleanrooms (n.v.d.r.: cleanrooms zijn ruimtes waar een zeer zuivere werkomgeving nodig is in het kader van bijvoorbeeld productie of onderzoek in de farma-industrie). Wij verzorgen daarvoor het hele traject van concept tot design, over reversible bouw inclusief technieken en validatie tot het onderhoud en het gebouwbeheerssysteem dat we aanbieden als een as-a-service-dienst. Het toepassen van modulaire en herbruikbare wanden in een cleanroom is trouwens zeer nieuw.

Nog verder doorgedreven is onze dienst space-as-a-service, waarbij klanten ook het hele interieur huren. Wij nemen dan het ‘ownership’ over, hun Total Cost of Ownership (TCO). Het wordt bijzonder interessant als we met ingebouwde sensoren het binnenklimaat opmeten. Op basis van deze data kunnen we het energieverbruik optimaliseren én, waar nodig, ruimtes nog performanter indelen met onze verplaatsbare wanden. Wanneer een contract om één of andere reden stopt of afloopt, onderzoeken we hoe we alles kunnen terugnemen en hergebruiken op andere plaatsen. Want veel van die producten en materialen zijn niet versleten na de huurtijd. De klant kan die meenemen naar een ander pand of wij nemen ze terug om te hergebruiken, refurbishen of recycleren. Onze eigen R&D-afdeling ontwikkelt immers steevast onze producten met een duidelijke focus: maximale standaardisatie én maximale demonteerbaarheid, een enorm pluspunt voor hergebruik.

Het is onze ambitie om ook in de traditionele markten meer en meer op deze manier te gaan werken.

 

Welke rol heeft digitalisering voor jullie binnen circulair bouwen?

Wij geloven sterk in de industrialisering van de sector, in prefabricatie en een goede voorbereiding. Hoe beter de voorbereiding, hoe beter de snijverliezen en de beheersing van de afvalstromen. Ook dat is circulair denken. Daarvoor gebruiken wij BIM. We kijken trouwens niet alleen naar innovatie in de producten, maar ook naar innovatie in de processen. De bouw is een sector met veel faalkosten en door in te zetten op digitalisering, een langere en betere voorbereiding en zoveel mogelijk prefabricatie kunnen we faalkosten minimaliseren.

BIM is bij ons een doorgedreven werkmethodiek. Iedereen bij Group Jansen, van onze CEO tot onze arbeiders komen op één of andere manier in aanraking met dat BIM-proces. We hebben daar heel veel in geïnvesteerd, en dat levert nu op verschillende domeinen op. Ook voor materiaalpaspoorten bijvoorbeeld. Als we van een project een volledig BIM-model hebben dat op het einde van de rit als as-built fungeert, inclusief een facilitymodel voor het onderhoud, dan zit daar al de informatie van een materiaalpaspoort in. Wanneer een gebouw nadien ontmanteld wordt (want we zeggen niet meer ‘afbreken’…), hebben we alle nodige informatie over de toegepaste materialen.

Materiaalhergebruik over verschillende bedrijven heen is natuurlijk nog een ander verhaal. Er zijn wel al bedrijven die heel dat proces van ontmanteling tot analyse en advies op zich nemen, zoals RotorDC in Brussel.

 

Zie jij meer vraag naar circulaire oplossingen dan pakweg een jaar geleden?

Ja, daar zien we zeker een shift. Een tijd geleden was er wel al vraag naar BREEAM en ook al iets meer naar WELL, maar nu zien we echt de shift naar de vraag ‘wat doet dat voor onze ESG’s*?’ Die laag komt erbij. Naast de vraag van opdrachtgevers zien we ook dat architecten er meer en meer mee bezig zijn.

Een uitdaging die we tegenkomen is dat heel veel mensen denken dat circulair bouwen duurder is. Dat is bij aanvang zo. Daarom proberen wij onze klanten bewust te maken van die TCO: ‘Je bouwt niet alleen vandaag. Kijk ook eens verder naar wat je allemaal kan besparen op energie.’

 

Welke uitdagingen in het algemeen zie je nog rond circulair bouwen en de transitie naar een toekomstgerichte bouwsector?

De grootste valkuil voor de bouw is dat ze zo traditioneel is, een beetje vastgeroest, waar de prijzenslag er nog altijd sterk voor zorgt dat er weinig ruimte is voor innovatie. En voor mij is dat voor een stuk overheidsgedreven. Je ziet wel al een kleine shift in selectiecriteria voor openbare aanbestedingen, maar uiteindelijk is het principe nog altijd dat de laagste bieder de opdracht toegewezen krijgt. Daarmee blok je innovatie en creativiteit af. Circulair denken integreren wordt op die manier natuurlijk moeilijk.

Verder zie ik ook echt nog een gebrek aan digitalisering. Als er al met BIM gewerkt wordt, is dat vaak niet vanuit een doorgedreven werkmethodiek, maar worden de BIM-mogelijkheden niet volledig benut.

 

Welke boodschap rond dat innovatieve aspect heb je nog voor de bouwsector in het algemeen?

Kijk verder dan vandaag alleen. Bekijk een project over zijn volledige levensduur. Zet in op innovatie en digitalisering en sta daarvoor open.

Tot slot, voor ondernemers in het algemeen: besef dat wat je creëert of de werkomgeving van je mensen enorm veel effect heeft op hoe zij zich voelen en bij uitbreiding hoe hun performantie en hun efficiëntie is.

 

 

*Environmental, Social and Governance vat de 3 duurzaamheid-gerelateerde verantwoordelijkheden van een bedrijf samen.